Kościół katolicki wobec uchodźców

W katolickiej nauce społecznej ważne miejsce zajmuje stosunek do kwestii migracji i uchodźstwa. Mimo że refleksje na ten temat są w niej obecne już od wieków i stanowiły odpowiedź na pojawiające się konkretne sytuacje historyczne, to pierwszym w pełni poświęconym tym zagadnieniom świadectwem jest Konstytucja apostolska o duchowej opiece nad emigrantami wydana w 1952 roku. Waga tego dokumentu zawiera się w jego przesłaniu, które mówi o potrzebie pomocy osobom migrującym, wygnanym z własnej ojczyzny, uciekającym z niej lub szukających schronienia. Zwraca również uwagę, że zasada ta jest niejako wpisana w chrześcijaństwo, uchodźcami byli przecież główne postaci tej religii – Jezus, Maryja i Józef – a opieka nad słabszymi i potrzebującymi to jedna z naczelnych wartości religii katolickiej.

W swym stosunku do migrantów, uchodźców i mniejszości etnicznych w ogóle, Kościół odwołuje się do czasów pierwszych chrześcijan, którzy żyli w społeczeństwach wielokulturowych. Nie było wówczas istotne czy jest się pochodzenia rzymskiego, greckiego czy żydowskiego, tym bowiem co definiowało człowieka była wspólnota (komunia) wartości, w tym wypadku wyznaniowych. Ten uniwersalizm, charakterystyczny dla chrześcijaństwa, sprawia, że tak wielką rolę przywiązuje współczesny Kościół do wsparcia migrantów.

Swoistym testem dla postawy Watykanu wobec uchodźców był tragiczny pod względem humanitarnym wiek XX. Po pierwszej wojnie światowej papież Benedykt XV aktywnie włączył się w pomoc dla osób deportowanych, skazańców wojennych i wymianę żołnierzy w obozach jenieckich. Również kolejni biskupi Rzymu, Pius XI i Pius XII, kontynuowali tę politykę w niespokojnych pod względem geopolitycznym czasach ich pontyfikatów.

W drugiej połowie poprzedniego stulecia powstało kilka ważnych dokumentów i aktów prawnych regulujących zakres pomocy Kościoła wobec uchodźców i migrantów na całym świecie. Jednym z nowszych są Wytyczne duszpasterskie. Przyjęcie Chrystusa w uchodźcach i przymusowo przesiedlonych autorstwa Papieskiej Rady ds. Migrantów i Podróżnych oraz Papieskiej Rady Cor Unum z 2013 roku.

Obecnie, w czasach kryzysów migracyjnych, z których największy z nich ma miejsce od 2015 roku w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, Kościół nie pozostaje bierny wobec palących problemów uchodźców i ich trudnego położenia. Jego aktywność nie ogranicza się do deklaracji zawartych w dokumentach, ale przede wszystkim do szeroko zakrojonej działalności charytatywnej mającej na celu pomoc migrantom i zapewnieniu im bezpiecznego bytowania w nowych miejscach, do których przybyli.